Sống khỏe cùng BVXA – Kỳ 41: Táo bón chớ nên xem thường.

Khoa: Sống khỏe cùng BVXA
Tác giả:

Bệnh táo bón thường gặp ở cả trẻ em và người lớn, ảnh hưởng đến đời sống của nhiều người. Nhưng đây cũng là căn bệnh khó nói, nên nhiều người e ngại không tìm đến bác sĩ để được tư vấn điều trị kịp thời, khiến cho bệnh thêm nặng, ảnh hưởng lớn đến sức khỏe.

Trong chuyên mục hôm nay, mời quý vị và các bạn tìm hiểu bệnh táo bón qua phần tư vấn của BS.CKII. Vũ Ngọc Lâm – Trưởng khoa Ngoại Tổng Quát Bệnh viện Đa Khoa Xuyên Á.

1. Bác sĩ có thể cho biết rõ hơn về căn bệnh táo bón, nó là căn bệnh như thế nào?

Thực ra vấn đề này khá tế nhị khá thầm kín, mà đôi khi khó giải bày, nhiều khi con không dám nói với cha, vợ không dám nói với chồng, ông bà cha mẹ không dám nói với con cái, nên tôi rất cám ơn bạn cho tôi một cơ hội để trao đổi với bạn đọc về vấn đề táo bón.

Về táo bón, trên thực tế thì gặp nhiều nhất ở người già, người mập, người béo. Nhưng ở Việt Nam, trong những năm gần đây, tình trạng táo bón trong giới trẻ, giới thanh niên cũng gặp rất nhiều do áp lực công việc công sở. Số người táo bón ngày càng tăng lên do công việc nặng nề, tâm lý căng thẳng quá mức khi làm việc; cộng thêm hiện nay các công việc ở công sở hiện nay làm cho người ta ít vận động, ít được tập thể dục thể thao, buộc phải ngồi lâu trong văn phòng. Đó là nguyên nhân làm cho số người bị táo bón ngày càng tăng.

Mặc dù táo bón nghe rất đơn giản, nhưng thực tế, để đưa ra được một định nghĩa chính xác về táo bón cũng còn nhiều tranh cãi, kể cả trong giới khoa học cũng còn nhiều vấn đề bàn cãi. Nhưng nhìn chung táo bón là trạng thái khi đi tiêu thì phân khô cứng, buồn đi mà không đi được, phải rặn mạnh, thời gian đi tiêu lâu hoặc nhiều ngày mới đi tiêu, trong điều kiện ăn uống vẫn bình thường. Một số định nghĩa đưa ra rằng quá 03 ngày chưa đi đại tiện hoặc đại tiện dưới 03 lần trong một tuần thì coi như là táo bón.

Táo bón có thể kèm theo những cơn đau quặn bụng, phân rắn, màu đen, hay vón cục, khi muốn đại tiện được thì phải rặn mạnh đến nỗi đôi khi còn bật cả cục máu tươi ra. Ở một số người, biểu hiện ở việc đại tiện rồi mà mình vẫn cứ cảm giác mình vẫn còn phân trong ruột, không cảm giác đi cầu cho hết phân.

Trong giới y khoa, có nhiều hội nghị quốc tế, người ta bàn luận về vấn đề táo bón để đưa ra được những tiêu chuẩn về táo bón. Trong một hội nghị ở Rome, người ta gọi là tiêu chuẩn Rome II, người ta đề cập đến những vấn đề mà bệnh nhân táo bón phải gặp phải: phân cục lõ nhõ, cảm giác đi cầu không hết phân, cảm giác phân bị nghẹn lại ở hậu môn trực tràng không ra được, phải dùng tay hay các dụng cụ hỗ trợ để đẩy phân ra ngoài. Người ta cũng đề cập đến số lần đi cầu trong một tuần: dưới 03 lần trong một tuần. Những triệu chứng này khi diễn biến kéo dài thì cần đến chuyên khoa để khám và xác định nguyên nhân của táo bón.

Trong thực tế lâm sàng thì có 03 biểu hiện của táo bón:

+ Biểu hiện thứ nhất là ít có cảm giác đại tiện, số lần đại tiện từ dưới 2 lần trong một tuần, nhưng lúc đại tiện dễ dàng, thời gian dưới 10 phút, không cần sự trợ giúp gì, bệnh nhân vẫn đi cầu được.

+ Một dạng lâm sàng thứ hai là đại tiện mỗi ngày, ngày nào bệnh nhân cũng đi cầu nhưng thời gian đi cầu trên 10 phút, đi cầu rất khó, cần phải trợ giúp như lấy tay ép vào bụng, tay ép vào tầng sinh môn, có trường hợp phải lấy tay ép vào âm đạo, hoặc dùng tay móc phân, hoặc dùng thuốc trợ giúp liên tục như thụt tháo, thuốc nhuận trường mới đi cầu được.

+ Dạng lâm sàng thứ ba là dạng kết hợp cả 2 dạng như trên vừa nói.

2.Thưa bác sĩ, có nhiều người cho rằng: do trong quá trình ăn uống thì họ ăn ít rau, không ăn rau hoặc uống nước ít thì có thể dẫn đến táo bón. Nhận định như vậy có đúng hay không? Hay là còn những nguyên nhân dẫn đến táo bón nào khác?

Vấn đề táo bón có rất nhiều nguyên nhân, nhưng người ta phân ra 02 loại nguyên nhân cơ bản:

Thứ nhất là về nguyên nhân không có những tổn thương thực thể của đường ruột, đại tràng, trực tràng, hậu môn, gọi là táo bón cơ năng. Dạng táo bón này có nguyên nhân thông thường như là thiếu vận động, ăn thiếu chất xơ và uống ít nước. Đây là những nguyên nhân gây ra táo bón cơ năng.

Nhưng bên cạnh đó, có những nguyên nhân thực thể. Ở đây, chúng ta lưu ý rằng: những nguyên nhân thực thể làm cản trở đường tiêu hóa của đại tràng, trực tràng thì có thể dẫn đến táo bón. Ví dụ những trường hợp: khối u của trực tràng, bệnh lý ác tính của trực tràng dẫn đến nguyên nhân của táo bón. Một nguyên nhân thứ nữa được đề cập là bệnh lý ở vùng sàn chậu, hậu môn, trực tràng. Ngày nay, người ta đề cập nhiều đến vấn đề sa sàng chậu, đặc biệt gặp ở các phụ nữ, làm cho sàng chậu sa xuống dẫn đến sa trực tràng, làm cho khi bệnh nhân đi cầu, phân bị tắc nghẽn ở vùng hậu môn trực tràng.

3. Thưa bác sĩ, căn bệnh táo bón này rất tế nhị và khó nói cho người khác biết, vậy khi người dân mắc căn bệnh táo bón này thì họ cần làm gì là tốt nhất?

Như vừa nói, táo bón có thể chỉ là một hình thức rối loạn chức năng của cơ thể, do chúng ta ăn ít chất xơ, uống ít nước, hoặc do những nguyên nhân một bệnh lý nội khoa khác, hoặc chúng ta chúng ta dùng các loại thuốc – ví dụ như thuốc dạ dày, thuốc huyết áp, thuốc lợi tiểu thì có thể dẫn đến táo bón.

Nhưng bên cạnh đó, có những nguyên nhân ảnh hưởng, nếu chúng ta không điều trị kịp thời, thì ảnh hưởng đến tính mạng.Ví dụ như khối u ác tính ở đường ruột, đại tràng, trực tràng, hậu môn, hoặc những bệnh lý về sa sàn chậu. Nếu chúng ta chỉ sử dụng những biện pháp thông thường thì không thể nào bệnh khỏi được, mà cần phải có sự can thiệp của bác sĩ chuyên khoa về bệnh lý hậu môn trực tràng thì mới điều trị được. Cho nên tất cả trường hợp bà con có triệu chứng của táo bón, cần có sự khám lâm sàng, xét nghiệm, chuẩn đoán hình ảnh để có chẩn đoán chính xác, từ đó có biện pháp điều trị thích hợp.