Sống khỏe cùng BVXA – Kỳ 44: Bệnh phình động mạch chủ bụng.

Khoa: Sống khỏe cùng BVXA
Tác giả:

Hiện nay, bệnh phình động mạch được nhiều người quan tâm do bệnh thường phát triển chậm và không có triệu chứng nên khó phát hiện sớm. Phần lớn các trường hợp được phát hiện tình cờ qua khám tổng quát hoặc đi khám vì một bệnh khác.

Trong chuyên mục hôm nay, ThS. BS. Trần Thúc Khang – Trưởng khoa Phẫu thuật Tim Mạch – Lồng Ngực BVXA sẽ cung cấp cho chúng ta những thông tin hữu ích về căn bệnh phình động mạch chủ bụng.

Động mạch chủ (ĐMC) là gì ?

– ĐMC là động mạch lớn nhất của cơ thể. Có rất nhiều động mạch xuất phát từ ĐMC. Khi đến ngang khung chậu, động mạch chia thành hai động mạch chậu và tiếp tục đưa máu đến hai chân.

Phình ĐMC bụng là gì ?

– Phình động mạch xảy ra khi thành của mạch máu bị yếu và giãn to ra trên một đoạn. Trong phình ĐMC bụng, khối phình này càng làm cho thành mạch yếu hơn và có nguy cơ vỡ ra. Khối phình có thể gặp ở mọi động mạch trong cơ thể, nhưng rất hay gặp ở phần động mạch chủ đoạn đi qua ổ bụng – người ta gọi đây là phình ĐMC bụng.

Nguyên nhân nào gây nên phình ĐMC bụng ?

– Nguyên nhân chính xác tại sao có khối phình thì trong phần lớn các trường hợp vẫn chưa được rõ. Phình có thể gặp ở mọi giới, mọi lứa tuổi. Tuy nhiên, phình ĐMC bụng hay gặp ở nam giới, hút thuốc lá, có tăng huyết áp, tuổi lớn (> 60 tuổi)

– Thành của ĐMC bình thường có các lớp tổ chức nâng đỡ chắc chắn (3 lớp). Khi người bệnh lớn tuổi (lão hóa) khi đó các lớp thành mạch máu trở nên yếu hoặc mất một vài lớp tổ chức nâng đỡ.

– Yếu tố di truyền cũng đóng một vai trò quan trọng, bạn có nguy cơ cao bị phình ĐMC bụng khi người thân trực tiếp của bạn (bố, mẹ, anh chị em ruột) bị phình ĐMC bụng.

– Một trong các yếu tố nguy cơ sau đây có thể góp phần gia tăng hình thành khối phình : thuốc lá, tăng huyết áp, tăng cholesterol máu, béo phì, nhiễm trùng, bệnh phổi mạn tính tắc nghẽn.

Tỷ lệ gặp trong dân cư khoảng 4 trường hợp phình ĐMC bụng /100 người trên 60 tuổi.

Khối phình ĐMC bụng thường được phát hiện như thế nào ?

– Đa số là không có triệu chứng và được phát hiện tình cờ (bởi thầy thuốc khi khám tổng quát). Khi người bệnh sờ thấy 1 khối ở bụng và đập như nhịp tim, nhờ siêu âm bụng tổng quát, hoặc chụp CTScan ổ bụng do một lý do khác. Hoặc trong chương trình sàng lọc bệnh nhân > 60 tuổi

– Bệnh nhân có triệu chứng: đau bụng, đau lưng

– Bệnh nhân có biến chứng: tắc mạch hai chân, chèn ép các cơ quan trong ổ bụng, vỡ khối phình. Khi vỡ, phần lớn bệnh nhân nguy kịch rất nhanh.

Vậy khi nào cần điều trị phẫu thuật ?

– Nhiều nghiên cứu cho thấy, các khối phình có đường kính < 5cm thì nên theo dõi.

– Khi khối phình có đường kính trên 5cm, hoặc kích thước phát triển nhanh qua các lần theo dõi, hoặc có biến chứng, bạn cần đến ngay Bệnh viện có khoa phẫu thuật Tim mạch, để được phẫu thuật viên tư vấn chọn lựa phương pháp phẫu thuật.

Có hai phương pháp điều trị bệnh phình ĐMC bụng :

– Phẫu thuật mở: cần có một đường mở ở bụng, đoạn động mạch bị tổn thương được cắt bỏ và thay thế bằng một động mạch nhân tạo. Phẫu thuật là kinh điển, nhưng có kết quả tốt và lâu bền.

– Can thiệp nội mạch: bằng một đường vào ở động mạch đùi, người ta đưa vào một dụng cụ ở bên trong khối phình, gọi là Stent graft.

Khi có chỉ định phẫu thuật, bạn sẽ được giải thích và cung cấp đầy đủ thông tin về cuộc mổ để mang lại kết quả tốt nhất.

Tại sao bệnh nhân bị phình ĐMCB cần phải theo dõi thường xuyên?

– Nếu khối phình nhỏ, không có biến chứng, điều quan trọng là phải theo dõi đều đặn sự phát triển kích thước của khối phình, vì phần lớn các khối phình phát triển rất chậm.

– Tuy nhiên, nếu khối phình lớn hơn, thì nguy cơ bị dò hay bị vỡ gia tăng và đôi khi không có triệu chứng báo trước.

Vậy những khối phình ĐMCB nhỏ có nguy cơ bị vỡ hay không?

– Nguy cơ vỡ phình ĐMCB kích thước nhỏ là có nhưng rất thấp. Khi khối phình càng lớn thì nguy cơ vỡ càng cao. Ngoài ra, các yếu tố làm gia tăng nguy cơ vỡ khối phình: kích thước tăng nhanh, bệnh nhân hút thuốc lá, bệnh nhân tăng huyết áp, bệnh nhân bị phình ĐMCB có yếu tố gia đình.