BVXA – PHẪU THUẬT KHỐI U TRUNG THẤT “KHỔNG LỒ” XÂM LẤN RỘNG Ở ĐỈNH LỒNG NGỰC

U trung thất bao gồm rất nhiều loại u, có thể gặp ở mọi lứa tuổi, có thể không có triệu chứng đến có nhiều triệu chứng, có thể bẩm sinh hay mắc phải, nguyên phát hay thứ phát, lành tính hay ác tính – hiện vẫn còn nhiều thách thức trong chẩn đoán và điều trị.

Ngày 26/6/2019, Khoa Phẫu thuật Tim mạch và Lồng ngực – Bệnh viện Đa Khoa Xuyên Á TP.HCM vừa phẫu thuật cho bệnh nhân có u trung thất kích thước khổng lồ, xâm lấn rộng các cơ quan ở đỉnh lồng ngực trái. Đây là một bệnh nhân nam 54 tuổi, vào viện vì đau nhiều ở vai, cổ, ngực trái, đau và yếu tay trái. Mạch tay trái yếu hơn tay phải, mặt và tay phải phù. Trên MRI cột sống và CTscanner lồng ngực phát hiện khối u rất lớn ở lối ra lồng ngực bên trái, bao lấy bó mạch dưới đòn trái (mạch máu nuôi tay trái), xâm lấn rễ đám rối thần kinh cánh tay, xâm lấn lỗ liên hợp cột sống cổ 7- ngực 1, u xô đẩy và chèn ép hơn 1/2 phổi trái, khí phế quản và tim làm cho bệnh nhân khó thở, đau ngực nhiều và tăng nhanh đến mức phải dùng thuốc giảm đau mạnh qua đường tĩnh mạch.

Bệnh nhân được phẫu thuật qua đường mổ ngực – cổ trước có cắt xương đòn và xương sườn I (đường mổ Dartevelle): (1) giải phóng u khỏi các rễ thần kinh cổ và cột sống, giải phóng u khỏi nhu mô phổi, ra khỏi tĩnh mạch dưới đòn trái. Động mạch dưới đòn bị u xâm lấn nhiều, cắt toàn bộ khối u kèm động mạch dưới đòn (u rất lớn, có nhiều đặc điểm của u thần kinh và đang chờ kết quả giải phẫu bệnh, đường kính u # 22 cm), (2) tái lập lưu thông động mạch tay trái bằng cầu nối giữa động mạch cảnh chung trái – động mạch nách trái với mạch máu nhân tạo bằng Gore-Tex, (3) khâu nhu mô phổi và tái thông khí phổi trái bị xẹp, (4) tái tạo lại thành ngực với kết hợp các xương ức, xương sườn, xương đòn.

Hậu phẫu thuận lợi, bệnh nhân hết hoàn toàn các triệu chứng chèn ép rễ thần kinh, hết các triệu chứng đau ngực và khó thở do chèn ép trong lồng ngực, phổi trái nở tốt. Mạch tay trái rõ, hết phù.

Ảnh khối u được cắt toàn bộ ra khỏi lồng ngực.

Ảnh tái lập lưu thông mạch máu tay trái với cầu nối động mạch cảnh chung- nách trái bằng mạch máu nhân tạo

Ảnh chụp X-quang sau mổ

Theo bác sĩ chuyên khoa phẫu thuật tim mạch lồng ngực, triệu chứng của u trung thất là triệu chứng của các cơ quan bị chèn ép, cho nên nó có biểu hiện rất đa dạng (bệnh nhân có thể có triệu chứng chèn ép động mạch, chèn ép tĩnh mạch, chèn ép thần kinh, hay khó thở do chèn ép đường thở, tim vv…). Đây cũng là lý do làm cho người bệnh cũng như thầy thuốc dễ nhầm lẫn và chẩn đoán muộn.

Hiện nay, phẫu thuật các khối u phổi hay u trung thất ở đỉnh lồng ngực (đặc biệt u lớn và có xâm lấn các cấu trúc xung quanh) vẫn còn nhiều thách thức với nhiều phẫu thuật viên lồng ngực và không dễ thực hiện ở nhiều trung tâm, vì: (i) đỉnh lồng ngực là góc khó tiếp cận nhất về mặt giải phẫu (thường phải cần đến các đường mổ phối hợp), (ii) nơi đây có nhiều cấu trúc nguy hiểm đan xen dày đặc như mạch máu (động mạch chủ, động-tĩnh mạch dưới đòn, tĩnh mạch chủ trên), thần kinh (thần kinh hoành, thần kinh X, đám rối thần kinh cánh tay), ống ngực (bên trái), phổi, khí phế quản, tim, và (iii) đây là một phẫu thuật lớn, thời gian mổ kéo dài, nguy cơ biến chứng và tử vong hiện còn cao. Phẫu thuật thành công cần phải chọn đường mổ đúng, có chiến lược xử trí các tổn thương một cách hợp lý, có sự phối hợp của nhiều chuyên khoa như gây mê, hồi sức cùng với phẫu thuật tim mạch lồng ngực.