SUÝT MẤT MẠNG DO HỘI CHỨNG HOẠI TỬ THƯỢNG BÌ NHIỄM ĐỘC (TEN)

Tại Khoa Cấp Cứu, ngay khi tiếp nhận, các bác sĩ nhanh chóng xác định tình trạng nghiêm trọng của người bệnh và lập tức hội chẩn với bác sĩ Nội Tổng Quát. Quá trình thăm khám ghi nhận phát ban và nổi mụn nước toàn thân với hơn 80% diện tích da, nhiều vị trí bóng nước vỡ gây thoát huyết tương và bội nhiễm, loét các hốc tự nhiên (mắt, mũi, niêm mạc họng, môi, bộ phận sinh dục, tai,…) kèm sốt cao, khó thở, có tình trạng bội nhiễm do vi trùng ở da và phổi, tổn thương thận cấp, mất nước nặng do tình trạng sốt và tổn thương lan rộng.

Qua khai thác bệnh sử, được biết người bệnh có sử dụng thuốc Carbamazepin và Kháng viêm NSAIDs trong thời gian gần đây do điều trị đau dây thần kinh V. Đây là những thuốc có nguy cơ gây ra các phản ứng dị ứng nghiêm trọng và xuất hiện tình trạng trên.

Hình ảnh tình trạng bệnh nhân bị hoại tử thượng bì nhiễm độc

Phối hợp nhiều thông tin từ thăm khám lâm sàng, cận lâm sàng và hỏi bệnh sử. Người bệnh được chẩn đoán: Hoại tử thượng bì nhiễm độc (TEN), một dạng tiến triển nặng của hội chứng Stevens Johnson (SJS) nghi do thuốc. Đây là một thể bệnh hiếm gặp, với SJS: khoảng 1– 6 ca/triệu dân mỗi năm và TEN: khoảng 0.4–1.2 ca/triệu dân mỗi năm.

Ngay sau đó, anh được điều trị theo phác đồ nội khoa tích cực: điều trị khẩn cấp bằng thuốc ức chế miễn dịch liều cao, chăm sóc da và niêm mạc như người bệnh bỏng nặng, hỗ trợ hô hấp, tuần hoàn, bù nước điện giải và điều trị nhiễm khuẩn do bội nhiễm. Song song đó, Khoa Nội Tổng Quát đã phối hợp chặt chẽ với các chuyên khoa liên quan như Da liễu, Tai Mũi Họng và Mắt lên kế hoạch điều trị tối ưu cho người bệnh, tránh các biến chứng về sau, đặc biệt loét giác mạc có thể gây mù và loét họng lan tỏa.

Hiện tại, sau hơn một tuần điều trị tích cực, người bệnh đã ổn định, tổn thương da khô dần, giảm loét, lành các tốt thương niêm mạc, sinh hiệu cải thiện rõ rệt, tự sinh hoạt được và đã được xuất viện.

BS.CKI Hồ Ngọc Việt – Trưởng khoa Nội Tổng Quát, cho biết: “Hội chứng Stevens –Johnson (SJS) và Hoại tử thượng bì nhiễm độc (TEN) là hai thể bệnh hiếm gặp nhưng vô cùng nguy hiểm, thuộc nhóm phản ứng dị ứng nặng của cơ thể đối với thuốc hoặc hiếm hơn là nhiễm trùng. Đây là tình trạng cấp cứu nội khoa cần được chẩn đoán và điều trị ngay lập tức, bởi tỷ lệ tử vong có thể lên đến 30 – 50% nếu không được xử trí đúng và kịp thời (Theo hội da liễu Châu Âu).

Bệnh thường bắt đầu với các triệu chứng giống như những tình trạng nhiễm siêu vi: sốt cao, mệt mỏi, đau nhức cơ thể, sau đó nhanh chóng xuất hiện ban đỏ, bóng nước trên da, loét các hốc tự nhiên (miệng, mắt, cơ quan sinh dục, hậu môn). Những mảng da bị tổn thương có thể bong tróc, nổi bọng nước như bỏng, gây đau đớn dữ dội và nguy cơ nhiễm trùng nặng. Người bệnh cũng có thể diễn biến nặng suy hô hấp, viêm phổi, viêm loét giác mạc, hoặc suy đa cơ quan và có thể tử vong.

Sự khác biệt giữa hai thể bệnh nằm ở mức độ tróc da: Stevens–Johnson xảy ra khi diện tích da tổn thương dưới 10% cơ thể; TEN xảy ra khi diện tích tổn thương vượt quá 30%; thể trung gian gọi là SJS/TEN chồng lấp. Nguyên nhân chủ yếu là do phản ứng quá mẫn với một số loại thuốc thường dùng như thuốc chống động kinh (Carbamazepin, Phenytoin), thuốc điều trị gout (Allopurinol), thuốc kháng viêm không steroid (NSAIDs),kháng sinh nhóm sulfonamide, penicillin hoặc một số thuốc điều trị HIV và ung thư.

Hiện tại việc quản lý thuốc đặc biệt là một số thuốc cần được kê toa chưa được quản lý một cách chặt chẽ, người bệnh có thể mua bất cứ thuốc gì từ giảm đau, hạ sốt, vitamin tổng hợp đến các thuốc cần phải kê toa và dễ xảy ra tác dụng phụ và phản vệ như kháng sinh, kháng viêm, các thuốc động kinh…một cách dễ dàng”.

Mỗi ngày, Bệnh viện Đa khoa Xuyên Á Tây Ninh tiếp nhận trung bình 2-3 ca liên quan đến các tác dụng phụ do sử dụng thuốc không hợp lý với nhiều mức độ khác nhau. Nhiều trường hợp phản ứng nhẹ như nổi mề đay, ngứa, đỏ da, mệt mỏi, buồn nôn nhưng cũng có nhiều trường hợp nặng như sốc phản vệ hoại tử thượng bì (TEN), Stevens-Johnson và có trường hợp tử vong trên đường đến cấp cứu do phản vệ nặng và không được cấp cứu kịp thời.

Do đó, bác sĩ Việt khuyến cáo, để giảm thiểu rủi ro dị ứng thuốc, người dân cần:

Tuyệt đối không tự ý dùng thuốc hoặc truyền dịch khi chưa có chỉ định bác sĩ. Đặc biệt truyền tại nhà luôn khai báo tiền sử dị ứng thuốc với nhân viên y tế

Khi mua thuốc nên có nhãn hiệu, tên thuốc rõ ràng và tốt nhất nên được kê toa bởi bác sĩ chuyên khoa

Khi có biểu hiện bất thường sau khi dùng thuốc: sốt, phát ban, ngứa, đỏ mắt, loét miệng, khó thở,… ngưng ngay thuốc và đến cơ sở y tế gần nhất để được thăm khám và xử trí phản vệ.

Mang theo thẻ dị ứng thuốc (nếu có) trong người để xử trí kịp thời khi cấp cứu.

Trường hợp bệnh nhân V.T là lời cảnh tỉnh rõ ràng: chỉ một viên thuốc tưởng chừng vô hại có thể đe dọa tính mạng nếu không được kiểm soát. Trong khi dược phẩm vẫn còn dễ tiếp cận ngoài kiểm soát, việc nâng cao nhận thức cộng đồng và phát hiện sớm, điều trị đúng là yếu tố sống còn.